Toprak fonksiyonunun günümüzde ve gelecekte etkili olabilme kapasitesi olarak tanımlanan toprak kalitesi kavramı (Doran and Parkin 1994), son yıllarda topraklarda farklı yönetim uygulamalarının neden olduğu değişimlerin ölçülmesine yönelik çalışmalarda odak noktası olmaya başlamıştır (Karlen et al., 1994). Bir toprak fonksiyonunun kapasitesi, kalite göstergesi olarak kabul edilen ve arazi kullanımlarındaki farklılıklar nedeniyle kısa zaman aralıklarında değişebilen fiziksel, kimyasal ve biyolojik toprak özelliklerinin ölçülmesiyle ortaya konulabilir (Shukla et al., 2006).
Kimyasal toprak özellikleri genel olarak toprak-bitki ilişkilerini, su kalitesini, toprağın tamponlama kapasitesini, bitkiler ve diğer canlılar için su ve besin elementlerinin yarayışlılığını, kirleticilerin hareketliliğini ve bazı fiziksel koşulları etkileyen özelliklerdir. Özellikle son yıllarda toprak kimyası ile ilgili yapılan çalışmalar yüzey ve yer altı suyu kalitesiyle ilişkili olarak çevresel kalite üzerine odaklanmaya başlamıştır.
Toprak kimyası/verimlilik araştırmalarının genel amacı, bitki gelişimiyle ilişkili olarak topraklardaki kimyasal ve biyokimyasal reaksiyonlarının temelinin iyi bir şekilde anlaşılması ve böylece toprak ve çevre kalitesinin sürdürülebilirliliğinin korunmasıdır. Ancak burada, toprak özellikleri arasındaki interaksiyonların yanında toprak özelliklerinin konumsal ve zamansal değişkenliklerinin yüksek olması, topraklarda heterojenlik kaynaklarının ortaya çıkarılmasını veya bölgesel değişkenliğinin karakterizasyonunu zorlaştırmaktadır.
Bu nedenle böyle bir amaca yönelik çalışmalarda çok değişkenli istatistiksel yöntemler ile jeoistatistik gibi farklı metodolojiye sahip yöntemlerin bir arada kullanılması uygun çözümlerin üretilmesine daha fazla katkı sağlamaktadır. Ayrıca çok değişkenli istatistiksel yaklaşımlar toprak kalite değerlendirme çalışmalarında, çevresel ve yönetimsel etkilere ait veri setleri içerisinde gizlenen bilgilerin ortaya çıkarılmasına izin vererek muhtemel bilgi kayıplarının yaşanmasını da engellemektedir.
Yapılan bu çalışmayla, 2011 yılı verilerine göre yaklaşık 112.000 da çeltik üretimi yapılan Bafra Delta Ovasındaki vertisol bir alanda, kimyasal toprak kalitesinin çok değişkenli istatistiksel ve jeoistatistiksel yaklaşımlarla değerlendirilerek haritalanması amaçlanmıştır.
