Obduction, Hiyatüs, Lakün, Resifal Ortam ve Deltatik Ortam

Bu makale, obduction, hiyatüs, lakün, resifal ortam ve deltatik ortam gibi jeolojik oluşumlar hakkında bilgi vermektedir. Obduction, hiyatüs, lakün, resifal ortam ve deltatik ortam, jeolojik oluşumlardır. Bu oluşumlar, Dünya’nın yüzeyinde ve içinde meydana gelebilir. Söz konusu bu jeolojik ortamlar hakkında kısa bir açıklama yaptıktan sonra, daha detaylı açıklamalara yer vereceğiz.

 

Obduction: kıtasal kabuğun kapanması sırasında okyanusal kabuğun kıtasal kabuğun üzerine sürüklenip yükselmesi olayıdır.

Hiyatüs: bir jeolojik oluşumun veya bir jeolojik olayın eksikliğidir.

Lakün: bir kaya kütlesinin içinde bulunan bir boşluktur.

Resifal ortam: mercan resiflerinin oluştuğu sığ deniz ortamıdır.

Deltatik ortam: tatlı ve tuzlu suyun karıştığı ortama denir.

 

Obduction nedir?

Obduction, kıtasal kabuğun kapanması sırasında okyanusal kabuğun kıtasal kabuğun üzerine sürüklenip yükselmesi olayıdır. Bu olayda, okyanusal kabuğun kayaları kıtasal kabuğun üzerinde bir örtü gibi yer alır. Obduction, kıtasal çarpışmalar sırasında meydana gelir.

 

Kıtasal çarpışmalar sırasında meydana gelen bir jeolojik süreçtir. Kıtasal çarpışmalar sırasında, kıtasal kabuklar birbirine yaklaşır ve birbirinin üzerine doğru hareket eder. Bu hareket sırasında, okyanusal kabuk kıtasal kabuğun altına doğru itilir. Okyanusal kabuk, kıtasal kabuğun altında bir süre boyunca sürüklenir. Bu sürükleme sırasında, okyanusal kabuğun kayaları kıtasal kabuğun üzerinde bir örtü gibi yükselir. Bu olaya obduction denir.

Dünya’nın yüzeyinde meydana gelen en önemli jeolojik olaylardan biridir. Obduction, kıtasal kabuğun yapısında ve kompozisyonunda önemli değişikliklere neden olabilir. Obduction ayrıca, taş kömürü, petrol ve gaz gibi yeraltı kaynaklarının oluşumuna katkıda bulunabilir.

 

Obduction’ın özellikleri

Obduction, aşağıdaki özellikleri olan bir jeolojik süreçtir:

• Kıtasal çarpışmalar sırasında meydana gelir.
• Obduction sırasında, okyanusal kabuk kıtasal kabuğun altına doğru itilir.
• Obduction sırasında, okyanusal kabuğun kayaları kıtasal kabuğun üzerinde bir örtü gibi yükselir.

Obduction’ın örnekleri

Obduction, Dünya’nın çeşitli yerlerinde gözlemlenmiştir. Obduction’ın en iyi bilinen örnekleri şunlardır:

• Anadolu’da, Bitlis Dağları ve Toros Dağları’nda obduction’ın örnekleri görülür.
• Avustralya’da, Büyük Bölünmüş Dağlar’da obduction’ın örnekleri görülür.
• Amerika Birleşik Devletleri’nde, Appalachian Dağları’nda obduction’ın örnekleri görülür.

 

Hiyatüs nedir?

Hiyatüs, bir jeolojik oluşumun veya bir jeolojik olayın eksikliğidir. Bir kaya kütlesinin bir kısmının yok olması veya bir jeolojik olayın gerçekleşmediği bir süredir. Kayaçların erime, erozyon veya kayma gibi çeşitli nedenlerle kaybolması nedeniyle oluşabilir. Hiyatüs, jeolojik kayıtta önemli bir rol oynayabilir. Hiyatüsler, jeolojik zaman ölçeğinin belirlenmesinde kullanılabilir. Ayrıca, jeolojik olayların zamanla nasıl değiştiğinin anlaşılmasına yardımcı olabilir.

Hiyatüsler, oluşum nedenlerine göre üç ana kategoriye ayrılabilir:

• Erozyonla oluşan hiyatüsler: Bu hiyatüsler, kayaçların erozyonu ile oluşur. Erozyon, su, rüzgar veya buz gibi dış kuvvetlerin etkisiyle kayaların parçalanması ve taşınması işlemidir. Erozyonla oluşan hiyatüsler, genellikle ovalarda, akarsu vadilerinde ve deniz kıyılarında görülür.
• Erimeyle oluşan hiyatüsler: Bu hiyatüsler, kayaların erimesi ile oluşur. Erime, sıcaklık artışının etkisiyle kayaların sıvı hale geçmesi işlemidir. Erimeyle oluşan hiyatüsler, genellikle volkanik alanlarda, buzul alanlarında ve sıcak su kaynaklarının çevresinde görülür.
• Dolgu malzemesiyle oluşan hiyatüsler: Bu hiyatüsler, dolgu malzemesinin çökelmesi ile oluşur. Su, rüzgar veya buz gibi dış kuvvetlerin etkisiyle taşınan ve bir yerde birikerek çökelme yapan malzemelerdir. Dolgu malzemesiyle oluşan hiyatüsler, genellikle akarsu vadilerinde, deniz kıyılarında ve çöl alanlarında görülür.

 

Hiyatüsler, jeolojik açıdan önemli oluşumlardır. Petrol ve gaz gibi yeraltı kaynaklarının oluşumu için önemli olabilir. Hiyatüsler ayrıca, önemli bir turizm kaynağı olabilir.

 

Lakün nedir?

Lakün, bir kaya kütlesinin içinde bulunan bir boşluktur. Kayaçların erozyonu, erimesi veya dolgu malzemesinin çökelmesi gibi çeşitli nedenlerle oluşabilir. Petrol ve gaz gibi yeraltı kaynaklarının oluşumu için önemli olabilir. Lakünlar, şekillerine göre yuvarlak, oval ve dikdörtgen olmak üzere üç ana kategoriye ayrılabilir. Bunları şu şekilde açıklayabiliriz;

 

• Yuvarlak lakünlar, en yaygın lakün şeklidir. Bu lakünlar, genellikle erozyon veya erime sonucu oluşur. Yuvarlak lakünlar, genellikle ovalarda, akarsu vadilerinde ve deniz kıyılarında görülür.
• Oval lakünlar, yuvarlak lakünlara benzer, ancak daha uzun bir şekle sahiptir. Bu lakünlar, genellikle erozyon veya erime sonucu oluşur. Oval lakünlar, genellikle akarsu vadilerinde ve deniz kıyılarında görülür.
• Dikdörtgen lakünlar, en az yaygın lakün şeklidir. Bu lakünlar, genellikle dolgu malzemesinin çökelmesi sonucu oluşur. Dikdörtgen lakünlar, genellikle akarsu vadilerinde ve deniz kıyılarında görülür.

Lakünların şekilleri, oluşum nedenlerine göre farklılık gösterebilir. Erozyonla oluşan lakünlar genellikle yuvarlak veya oval bir şekle sahiptir. Erimeyle oluşan lakünlar genellikle yuvarlak veya oval bir şekle sahiptir. Dolgu malzemesiyle oluşan lakünlar genellikle dikdörtgen veya kare bir şekle sahiptir. Lakünlar, jeolojik açıdan önemli oluşumlardır. Lakünlar, petrol ve gaz gibi yeraltı kaynaklarının oluşumu için önemli olabilir. Ayrıca, önemli bir turizm kaynağı olabilir.

 

Lakünlar, oluşumlarına göre de sınıflandırılabilir.

• Erozyonla oluşan lakünlar: Bu lakünlar, kayaçların erozyonu ile oluşur. Erozyon, su, rüzgar veya buz gibi dış kuvvetlerin etkisiyle kayaların parçalanması ve taşınması işlemidir. Erozyonla oluşan lakünlar, genellikle ovalarda, akarsu vadilerinde ve deniz kıyılarında görülür.
• Erimeyle oluşan lakünlar: Bu lakünlar, kayaların erimesi ile oluşur. Erime, sıcaklık artışının etkisiyle kayaların sıvı hale geçmesi işlemidir. Erimeyle oluşan lakünlar, genellikle volkanik alanlarda, buzul alanlarında ve sıcak su kaynaklarının çevresinde görülür.
• Dolgu malzemesiyle oluşan lakünlar: Bu lakünlar, dolgu malzemesinin çökelmesi ile oluşur. Dolgu malzemesi, su, rüzgar veya buz gibi dış kuvvetlerin etkisiyle taşınan ve bir yerde birikerek çökelme yapan malzemelerdir. Oluşan lakünlar, genellikle akarsu vadilerinde, deniz kıyılarında ve çöl alanlarında görülür.

 

Resifal ortam nedir?

Resifal ortam, mercan resiflerinin oluştuğu sığ deniz ortamıdır. Bol ışıklı, dalganın olmadığı, oksijence zengin, tuzluluğu normal sığ ortamlardır. Mercan resifleri, deniz ekosistemleri için önemli bir yaşam alanıdır. Resifal ortamlar, genellikle tropikal ve subtropikal bölgelerde görülür. Resifal ortamların oluşumu için, sıcak su, bol ışık ve oksijen gereklidir. Mercanlar, süngerler, algler ve çeşitli deniz canlıları yaşar.

 

Resifal ortamların oluşumu

Oluşumu, mercanların ve diğer resif oluşturan organizmaların faaliyetlerine bağlıdır. Mercanlar, kalkerli bir iskelete sahip deniz canlılarıdır. Sığ denizlerde, sıcak ve tuzlu sularda yaşar. Mercanlar, koloniler halinde yaşarlar ve koloniler halinde büyürler. Mercanların iskeletleri, zamanla birikerek resifleri oluşturur.

Resifal ortamların oluşumu için gerekli koşullar şunlardır:

Bol ışık: Mercanlar, fotosentez yaparak beslenir. Bu nedenle, resifal ortamlar bol ışık alan yerlerde bulunur.
Dalgasız ortam: Mercanlar, dalgalara karşı hassastır. Bu nedenle, resifal ortamlar dalgasız yerlerde bulunur.
Oksijence zengin ortam: Mercanlar, oksijenli suda yaşar. Bu nedenle, resifal ortamlar oksijence zengin yerlerde bulunur.
Tuzlu su: Mercanlar, tuzlu suda yaşar. Bu nedenle, resifal ortamlar tuzlu sularda bulunur.

 

Resifal ortamlar, önemli bir turizm kaynağıdır. Resifler, dalış ve şnorkelli yüzme gibi su sporları için popüler bir destinasyondur. Resifler ayrıca, balıkçılık ve deniz ürünleri endüstrisi için de önemlidir.

 

Resifal ortamların örnekleri

Resifal ortamlar, Dünya’nın çeşitli yerlerinde bulunur. En iyi bilinen örnekleri şunlardır:

• Avustralya’daki Büyük Set Resifi
• Malezya’daki Perhentian Adaları
• Filipinler’deki Tubbataha Resifi
• Meksika’daki Cozumel Adası
• Endonezya’daki Bali Adası

 

Deltatik ortam nedir?

Tatlı ve tuzlu suyun karıştığı ortama denir. Deltatik ortamlar, nehirlerin deniz veya göl gibi tuzlu su kütlelerine döküldüğü yerlerde oluşur. Deltatik ortamlar, kum, silt ve çamur gibi çeşitli malzemelerden oluşabilir. Genellikle ılıman ve subtropikal bölgelerde görülür. Deltatik ortamların oluşumu için, nehirlerin taşıdığı malzemelerin denize veya göle döküldüğü yerde birikmesi gerekir. Önemli bir yeraltı kaynaklarının oluşumuna katkıda bulunabilir.

 

Deltatik ortamlar, önemli bir tarımsal alan olabilir. Tarım için uygun olan verimli topraklar bulunur. Ayrıca, önemli bir ulaşım ve yerleşim yeri olabilir.

Deltatik ortamların özellikleri

Aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Tatlı ve tuzlu suyun karıştığı ortamlardır.
• Nehirlerin taşıdığı malzemelerden oluşurlar.
• Genellikle sığ ortamlarda bulunurlar.
• Akarsuların ağzında bulunurlar.

 

Deltatik ortamların örnekleri

Dünya’nın çeşitli yerlerinde bulunur. Deltatik ortamların en iyi bilinen örnekleri şunlardır:

• Nil Deltası
• Gulf of Mexico
• Ganges Deltası
• Mekong Deltası